Gümüşhane ilinde faaliyet gösteren maden firmalarının temsilcilerinin de katıldığı panel, Üniversitemiz tanıtım filminin gösterilmesinin ardından yapılan açılış konuşmalarıyla birlikte başladı.
Panelin açılış konuşmasını Madencilik İhtisaslaşma Koordinatörü Prof. Dr. Abdurrahman Dokuz yaptı. Prof. Dr. Dokuz konuşmasında şunları söyledi: “4 Aralık Madenciler günü dolayısı ile Üniversitemiz Madencilik İhtisaslaşma Koordinatörlüğünün organize ettiği ‘Madencilikte İş Sağlığı’ temalı panelimizin açılış toplantısına hoş geldiniz. Bu vesile ile 14 Ekim’de Amasra (Bartın)’da yaşanan maden faciası nedeniyle yaşamını yitiren 42 madenciye Allah’tan rahmet, ailelerine sabır ve başsağlığı diliyorum. 11 yaralı madenciye de acil şifalar diliyorum. Yine bu vesile ile meslektaşımız, merhum Arş. Gör Ömer Gündüz’ü de hatırlamak ve rahmetle yad etmek istiyorum. 9 Ekim 2004’de Doktora çalışması kapsamında 3 öğrencisi ile birlikte girdikleri Gümüşhane’nin Süleymaniye Mahallesi’ndeki eski bir maden galerisinde, kükürtdioksit gazından zehirlenmeye bağlı olarak hayatını kaybederken öğrenciler (Canpolat Hatku, Osman Albayrak ve Salih Tuğrul) ise Gümüşhane Devlet Hastanesi’ne kaldırılmışlardı. Ülkemizde her yıl 2000’in üzerinde işçi iş kazaları sonucu hayatını kaybetmekte, binlercesi meslek hastalığına yakalanmakta, uzuv kaybı gibi nedenlerle engelli yaşamaya mahkûm olmaktadır. Oysa uluslararası kabullere göre, iş kazalarının %98’i önlenebilir niteliktedir. Kaynağı belirlenemeyen %2’lik dilimdeki kazalar da aslında önlenebilir olarak kabul edilmeli. Başta mevzuat olmak üzere gerekli çalışmalar yapılmalı, önlemler alınmalı ve sıfır kayıp hedeflenmelidir. İş Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisinin 2020 yılı raporuna göre hayatını kaybeden işçilerin sektörlere göre dağılımı sırasıyla tarım (%18), inşaat (%15), sağlık (%14), ticaret, büro, eğitim (%12) ve taşımacılık (%10) şeklindedir. Madencilik sektöründe hayatını kaybedenlerin oranı ise %3 olup (61 ölüm) 24 sektör arasında 9. sıradadır. 2021 yılı verilerine (%3-70 ölüm) göre ise madencilik sektörü bir sıra gerileyerek 10. sırada yer almıştır. 21. yüzyılın ilk çeyreğini bitirmek üzere olduğumuz bu dönemde, madencilik alanında ulaştığımız bilgi birikimi ve deneyim bu tür faciaları önleyebilecek düzeydedir. İş güvenliği önlemleri üretim sürecinin bir parçası olarak görüldüğünde, maden kazalarının önüne geçileceği açıktır. Panelimize panelist olarak katkı veren KTÜ Mad. Müh. Bölümü Öğr. Üyesi Prof. Dr. Sayın İzzet Karakurt hocamıza, Gümüşhane’de faaliyet gösteren Madencilik sektörünün İSG uzmanları Koza’dan Korhan Keskin, Gümüştaş’tan Erdem Enön, Aşkale Çimento’dan Ahmet Onur Erdal ve Yıldız Bakır’dan Miraç Akgoğ’a çok teşekkür ederim. Madencilik İhtisaslaşma Koordinatörlüğü ile ilgili tanıtım filmi, belgeseller ve gazete için Koordinatörlüğümüz Tanıtım-Medya Çalışma Grubu Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Kaan Gez ile Doç. Dr. Birgül Taşdelen, Dr. Öğr. Üyesi Esra Dudu Karaman, Öğr. Gör. Serkan Eryılmaz ve Arş. Gör. Dr. Elif Kütükoğlu başta olmak üzere grubun tüm üyelerine çok teşekkür ediyorum. Çok kısa bir süre içerisinde yoğun mesai harcayarak film, belgeseller ve gazeteyi tamamladılar. Son olarak verdikleri destek ve katkılardan dolayı Rektörümüz Prof. Dr. Sayın Halil İbrahim Zeybek ve Rektör Yardımcımız Prof. Dr. Sayın Ferkan Sipahi’ye de teşekkür ediyor ve başarılı bir panel geçirmemiz dileğiyle tüm katılımcıları Madencilik İhtisaslaşma Koordinatörlüğümüz adına saygıyla selamlıyorum.”
Madencilik İhtisaslaşma Koordinatörü Prof. Dr. Abdurrahman Dokuz’un konuşmasının ardından söz alan Rektörümüz Prof. Dr. Halil İbrahim Zeybek gerçekleştirilen panel ile ilgili şunları söyledi: “Bugün itibariyle ülkemizde 208 üniversite bulunmaktadır. Bu üniversitelerimiz gittikçe birbirlerine benzemeye başlamıştı. Yükseköğretim Kurulu bundan yaklaşık 6 yıl önce üniversiteleri belirli alanlarda uzmanlaşmaya doğru yönlendirme kararını aldı. İlk 5 üniversite 2016 yılında üniversitelerin bulunduğu yörelerin ve illerin özellikleri dikkate alınarak o alanlarda ihtisas üniversitesi oldular. Gümüşhane Üniversitesi olarak 3 yıl boyunca madencilik alanında ihtisaslaşma programına müracaat ettik. 12 Kasım 2021 yılında bize sıra geldi. Geçtiğimiz yıllarda ihtisas üniversiteleri bir ilde YÖK Başkanımız Prof. Dr. Erol Özvar nezaretinde yıllık değerlendirme toplantısı için bir araya geliyordu. Burdur’daki toplantıda Gümüşhane Üniversitemiz madencilik alanında ihtisaslaşma üniversitesi olarak onaylandı. Gümüşhane, adı da dahil ilk çağlardan itibaren dünyanın en önemli maden alanlarından bir tanesidir. Osmanlı Devleti döneminde Trabzon’dan başlayıp Erzincan’a kadar olan bölgedeki madenlerin merkezi olmuştur. Yine bir dönem Gümüşhane Canca’da Osmanlı Sikkelerinin basıldığını tarihi bilgilerden görüyoruz. Hali hazırda da il dışı ihracatının büyük bir kısmı maden ve madene dayalı ürünlerle ilişkili ürünler oluşturmaktadır. Hal böyle olunca da 3 yıldır yaptığımız başvurumuz geçen yıl itibariyle kabul edilmiş oldu. Panelimizi de bu kapsamda gerçekleştiriyoruz. 2023 yılında da uluslararası bir sempozyumla bu çalışmalarımızı devam ettireceğiz. Ülkelerin kalınmasında bazı temel sektörler vardır. Sanayi, enerji ve tarım bunlardan birer tanesidir. Bu sektörlerin en önemli kaynağını da madencilik oluşturuyor. Bu bakımdan da sektör büyük önem arz ediyor. Ülkemizde madene yönelik ürünler ihracatı 2021 yılı itibariyle 4 Milyar Doların üzerine çıkmıştı. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla içerisindeki payı ise 2000’li yılların başlarında yüzde 0,80’lerden 2021 yılı sonu itibariyle yüzde 1,33’lere kadar çıktı.
Peki İhtisas Üniversitesi olduktan sonra ne yaptık?
İhtisas Üniversitesi olmamızın üzerinden bir yıllık bir süre geçti. Geçen günlerde Kastamonu’da ihtisas üniversiteleri ve YÖK başkanımız Prof. Dr. Erol Özvar ile birlikte değerlendirme kurullarının olduğu yıllık değerlendirme toplantısı gerçekleştirildi. Toplantılarda tecrübeler paylaşıldı. İlk grupta yer alan üniversitelerin mesafe aldığını gördük. Artık ihtisas alanlarıyla ilgili üretilen bilginin teknolojiye dönüştüğünü, bilginin üretime dönüştüğünü fark ettik. Biz son grupta olduğumuz için henüz bilgiyi üretim aşamasındayız. Birkaç yıl sonra biz de madencilik alanında bilginin üretime, teknolojiye dönüştüğünü, Mühendislik ve Yazılım Mühendisliği fakültelerimizde öğrencilerimizin hocalarımızın maden kazalarını önlemeyle ilgili birtakım cihazların modernizasyonu konusunda çalıştıklarını hep birlikte müşahede edeceğiz. Bir içerisinde biz uygulama ve araştırma merkezimizi kurduk. 2023-2027 yılı stratejik planımızda madencilik faaliyetleriyle ilgili bir başlık oluşturarak, 4 yıl içerisinde uzmanlaşma alanımız olan madenciliğe de özel yer vermiş olduk. Koordinatörlüğümüzün kurulmasıyla birlikte danışma ve çalışma gruplarımızı oluşturduk. Akademik olarak ihtisas alanıyla ilgili bilgiyi üretmeye devam ettik. 2022 yılı içerisinde 23 tane yayın ortaya çıktı. 5 yüksek lisans, 2 tane de doktora tezi üretildi. Bununla birlikte Üniversitemiz, TÜBİTAK tarafından her yıl düzenlenen Ala Bazlı Sıralamalarda Yer Bilimleri Madencilik alanında Türkiye’de ilk 10 içerisinde yer alıyor. Kurum içi değerlendirmemizde ise yine Madencilik ve Yer Bilimleri birinci bölgede yer alıyor. En fazla akademik üretimin gerçekleştirildiği alanları oluşturuyor.
Teknolojideki gelişmelerle beraber madencilikteki kazalarda düşüşler oldu; ama kaza oranları ölüm oranları halen yüksek. Gerçekleştirilen panelde bu konulara ilişkin alanında yetişmiş uzmanlarımızdan sunumlar izleyeceğiz. Bu amaçla da madencilik alanındaki çalışmalarından ve panele katkılarından dolayı herkese çok teşekkür ediyorum.”
Açılış konuşmaları sonrasında Üniversitemiz tarafından hazırlanan Madencilik İhtisaslaşma Koordinatörlüğü tanıtım filmi, izleyenlerin beğenisine sunuldu.
Tanıtım filminin ardından Madencilik İhtisaslaşma Koordinatörü Prof. Dr. Abdurrahman Dokuz tarafında “İhtisaslaşmanın Dünü Bugünü” adlı bir sunum gerçekleştirildi. Prof. Dr. Dokuz sunumunda; “YÖK tarafından yürütülmekte olan Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması Programı kapsamında 2016 yılında pilot 5 üniversite, 2018 yılında 5 üniversite ve 2020 yılında 5 yeni üniversite seçilerek toplam 15 üniversite sayısına ulaşılmıştı. YÖK Yürütme Kurulu’nun çok sayıdaki programlarından bir tanesi Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşma Programı’dır. YÖK Yürütme Kurulu 29 Eylül 2021 tarihinde yapmış olduğu toplantıda 4’üncü çağrı dönemine başvuran 32 üniversite arasından 7 üniversiteyi daha Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması Programı’na kattı. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirilen toplantıda 7 üniversitenin daha programa dahil edilmesinin ilan edilmesi neticesinde programdaki üniversite sayısı 22’ye yükselmiş oldu. Üniversitemizin almış olduğu yetkinlik alanı da ‘madencilik’ oldu. Şu ana kadarki 22 üniversite ile karşılaştırdığımızda madencilik alanı bakımından ihtisaslaşma yetkinliği alan tek üniversite durumundayız. 24 Şubat 2022 tarihindeki Üniversitemiz Senato toplantısında Madencilik İhtisaslaşma Koordinatörlüğü kurulmuş oldu. Akabinde Madencilik Uygulama ve Araştırma Merkezi’mizi kurarak koordineli bir şekilde çalışmalarımıza başladık. Danışma kurulunu, ilimizdeki kamu kurumlarının yetkililerinden oluşturduk” bilgilerini paylaştı.
Panelin öğleden önceki son oturumunda ise Üniversitemiz tarafından madencilik sektörüne ilişkin olarak hazırlanan “Mahfuz” ve “Torlak” adlı belgeseller izleyenlere sunuldu.
Panelin öğleden sonraki oturumu Moderatörlüğünü Madencilik İhtisaslaşma Koordinatörü Prof. Dr. Abdurrahman Dokuz’un yaptığı sunumlar eşliğinde gerçekleştirildi. Yapılan sunumlarda; Prof. Dr. İzzet Karakurt-Yeraltı Kömür Madenlerinde Gaz ve Tozla Mücadele, Korhan Keskin- İş Sağlığı ve Güvenliği Çalışmalarında Psikolojinin Yeri, Erdem Enön-Yeraltı Metal Madenciliğinde İSG Uygulamaları, Ahmet Onur Erdal- Çimento Sektöründe İSG Uygulamaları Miraç Akgöğ-Yerüstü Tesis ve Açık Ocak Faaliyetlerinde İSG başlıklı sunumları yaptı. Gerçekleştirilen sunumların ardından panelistlere plaket takdim edilerek, panel sona erdirildi.
